Vai trò của tín dụng chính sách xã hội trong xây dựng phong trào hoạt động của Đoàn Thanh niên

Đoàn viên thanh niên trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang sử dụng vốn vay ưu đãi phát triển kinh tế

Điểm tựa giúp thanh niên phát triển kinh tế

Trong hành trình hơn 20 năm đồng hành, sát cánh cùng NHCSXH làm “cánh tay nối dài” của Chính phủ mang nguồn vốn ưu đãi đến với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, cũng đồng thời giúp cho tổ chức Đoàn Thanh niên thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Đã có rất nhiều đoàn viên thanh niên, hộ gia đình có thanh niên, trẻ em được hưởng lợi từ các chương trình tín dụng ưu đãi mà NHCSXH đang triển khai. Trong 6,6 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác đang vay vốn từ NHCSXH, có gần 2 triệu hộ vay nằm trong độ tuổi thanh niên. Từ 2 chương trình tín dụng ban đầu (cho vay hộ nghèo và cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn) đến nay hệ thống Đoàn Thanh niên nhận ủy thác trên 20 chương trình cho vay từ NHCSXH. Thanh niên giờ đây không chỉ sử dụng hiệu quả nguồn vốn ưu đãi của Chính phủ để phát triển kinh tế, giảm nghèo, giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn có thể vay vốn để mua trang thiết bị, đóng học phí, khôi phục hoạt động sau đại dịch COVID-19,… Nguồn vốn tín dụng chính sách cũng đã góp phần thực hiện thắng lợi các phong trào lập thân, lập nghiệp do Đoàn Thanh niên khởi xướng và dẫn dắt. Có thể kể đến là phong trào: “Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” và kêu gọi hàng triệu thanh niên thi đua học tập, tiến quân vào khoa học - công nghệ; thi đua lao động sáng tạo để lập thân, lập nghiệp (năm 2002); hai phong trào “5 xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”, “4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” (năm 2007); 2 phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” nhằm tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, tinh thần tình nguyện, khơi dậy tiềm năng to lớn của thanh niên tham gia thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế (năm 2012)… Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI (năm 2017), Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII (năm 2022) triển khai 3 chương trình đồng hành với thanh niên: “Đồng hành với thanh niên trong học tập; Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp; Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần” đã đề ra chỉ tiêu hỗ trợ vốn vay cho thanh niên phát triển kinh tế trong đó nguồn vốn vay ủy thác là kênh quan trọng để tổ chức Đoàn thực hiện thắng lợi chỉ tiêu này. Việc đồng hành cùng thanh niên trong khởi nghiệp, lập nghiệp đã tạo nhiều cơ hội cho đoàn viên thanh niên tiếp cận chế độ chính sách, học hỏi được từ những mô hình hay, hiệu quả để áp dụng vào thực tế. Các mô hình câu lạc bộ thanh niên khởi nghiệp, câu lạc bộ thanh niên làm kinh tế; mô hình hợp tác xã, tổ hợp tác “Thanh niên làm kinh tế”, “Thanh niên giúp nhau phát triển kinh tế” đều có sự hỗ trợ từ nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội. 

Với quy mô tăng trưởng tín dụng ngày càng mở rộng, số lượt người được thụ hưởng chính sách tín dụng ưu đãi ngày càng tăng, các đoàn viên được hưởng lợi cũng tăng thêm, qua đó số hộ gia đình chính sách được vay vốn tăng thêm (tăng 195.750 hộ từ khi thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội). Trong đó có một số chương trình tín dụng NHCSXH đang triển khai mà đối tượng được hưởng lợi chủ yếu đoàn viên, thanh niên. Tiêu biểu như chương trình cho vay giải quyết việc làm, tạo việc làm cho người lao động, cho vay xuất khẩu lao động là những chương trình mà người vay nằm trong độ tuổi thanh niên. Đây là chương trình thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập, góp phần trong công tác an sinh xã hội. Trung ương Đoàn đã sử dụng có hiệu quả vốn vay ưu đãi thuộc Quỹ quốc gia về việc làm góp phần hình thành nên nhiều trang trại trẻ, tổ hợp tác, hợp tác xã làm ăn có hiệu quả. Nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh của đoàn viên thanh niên đã mở rộng quy mô, tạo việc làm và tăng thêm thu nhập cho nhiều lao động trẻ ở địa phương. Tính đến nay, tổng nguồn vốn vay từ Quỹ Quốc gia về việc làm kênh Trung ương Đoàn (được ủy thác qua NHCSXH), với tổng nguồn vốn là 75 tỷ đồng giải ngân cho 923 dự án, giải quyết việc làm cho 2.369 thanh niên.

Hay chương trình cho học sinh, sinh viên vay vốn học tập là một chủ trương đúng đắn của Chính phủ, không chỉ tạo chỗ dựa, niềm tin cho những gia đình học sinh, sinh viên nghèo, là chương trình mang tính nhân văn đã được Đảng, Nhà nước quan tâm chỉ đạo triển khai nhằm thực hiện mục tiêu không để sinh viên nào phải nghỉ học vì không có tiền đóng học phí. Theo thống kê của NHCSXH cho thấy, trong 15 năm qua tổng doanh số tín dụng cho sinh viên vay học tập đã chạm ngưỡng trên 80.000 tỉ đồng với gần 5 triệu học sinh, sinh viên được vay vốn cho chi phí học tập…

Thông qua việc thực hiện các Chương trình cho vay trên cũng giúp tổ chức Đoàn thể hiện vai trò là người đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi cho thế hệ trẻ. Trong Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 - 2027 đã xác định nhiệm vụ: “Chú trọng triển khai các giải pháp hỗ trợ cho thanh niên tại vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn vươn lên phát triển kinh tế”. Hỗ trợ đưa đoàn viên, thanh niên quay về quê hương lập nghiệp. Việc quản lý và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn tín dụng chính sách là giải pháp hữu hiệu giúp tổ chức Đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ này.

Phát huy vai trò xung kích trong công tác ủy thác cho vay 

Xác định nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đóng vai trò quan trọng đồng hành với thanh niên trong học tập, khởi nghiệp, lập nghiệp, trong những năm qua, Đoàn Thanh niên luôn nỗ lực, sáng tạo, phát huy vai trò xung kích, trách nhiệm của tuổi trẻ để làm tốt công tác ủy thác cho vay từ NHCSXH; các cấp bộ Đoàn triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ thanh niên thoát nghèo, từng bước lập thân, lập nghiệp bằng nguồn vốn chính sách qua đó phát huy có hiệu quả nguồn vốn, góp phần tạo việc làm, ổn định cuộc sống cho đoàn viên thanh niên.

Nhằm thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 40-CT/TW, Ban Bí thư Trung ương Đoàn phân công 01 đồng chí Bí thư trực tiếp phụ trách hoạt động ủy thác và bố trí bộ phận chuyên trách theo dõi, tổ chức thực hiện. Các tỉnh, thành Đoàn phân công 01 đồng chí Bí thư hoặc Phó Bí thư phụ trách và bố trí 01 ban chuyên môn tham mưu thực hiện. Do đặc thù công việc, cán bộ Đoàn cơ sở thường luân chuyển nhanh. Do đó, để hoạt động ủy thác được liên tục, có tính kế thừa, tổ chức Đoàn thường xuyên quan tâm đến việc củng cố, bổ sung và phân công cán bộ phụ trách theo dõi hoạt động ủy thác. Ban Bí thư Trung ương Đoàn thường xuyên ban hành các văn bản chỉ đạo nâng cao chất lượng hoạt động ủy thác; hướng dẫn Đoàn các cấp triển khai thực hiện các chương trình tín dụng chính sách xã hội; chú trọng đôn đốc, nhắc nhở các cấp bộ Đoàn khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động ủy thác. 

Công tác tuyên truyền luôn được các cấp bộ Đoàn đặc biệt quan tâm, thường xuyên đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tín dụng chính sách xã hội, Chỉ thị số 40-CT/TW đã tạo sự chuyển biến rõ nét trong việc lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, của các cấp đối với tín dụng chính sách xã hội. Chỉ thị số 40-CT/TW ra đời mang đến “luồng sinh khí mới”, thúc đẩy mạnh mẽ tư duy, nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội, trong đó có tổ chức Đoàn; tạo sự chủ động trong việc phối hợp triển khai có hiệu quả, đưa hoạt động tín dụng chính sách xã hội ngày càng tăng trưởng và phát triển bền vững cả về quy mô và chất lượng; triển khai đồng bộ, toàn diện, đảm bảo đúng theo tinh thần, chủ trương của Đảng, Chính phủ là “Không để ai bị bỏ lại phía sau”. Ngày 10/6/2021, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Kết luận số 06-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội nhằm đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả hơn nữa Chỉ thị số 40-CT/TW, tích cực góp phần vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững. Và mới đây là tuyên truyền việc thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ ngày 30/01/2022 của Chính phủ về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đến đông đảo đoàn viên thanh niên thông qua các kênh thông tin, báo đài, trang mạng xã hội thuộc hệ thống Đoàn thanh niên.

Trung ương Đoàn chỉ đạo các tỉnh, thành Đoàn và hệ thống Đoàn cơ sở xây dựng kế hoạch, kiểm tra giám sát hàng năm; tăng cường công tác quản lý, giám sát việc thực hiện triển khai vay vốn, đảm bảo sử dụng nguồn vốn vay đúng mục đích, đúng đối tượng. Đã có hàng chục vạn lượt cán bộ Đoàn các cấp và Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn được tập huấn nghiệp vụ ủy thác, kinh nghiệm quản lý vốn vay, hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật và kiến thức, kinh nghiệm sản xuất cho hộ nghèo, giúp cho việc sử dụng vốn đúng mục đích, đạt hiệu quả.

Nguồn vốn do Đoàn thanh niên tham gia quản lý tăng nhanh qua các năm, chất lượng tín dụng ngày càng được củng cố, nâng cao. Năm 2003, dư nợ của Đoàn Thanh niên quản lý chỉ đạt 63 tỷ đồng (chiếm tỷ trọng 0,76% tổng dư nợ của NHCSXH), tỷ lệ nợ quá hạn chiếm 5,45%. Đến ngày 30/6/2023, dư nợ của hệ thống Đoàn Thanh niên đạt trên 44.440 tỷ đồng (chiếm tỷ trọng 14,68% tổng dư nợ của NHCSXH) thông qua 24.954 Tổ tiết kiệm và vay vốn cho 972.072 hộ vay; tỷ lệ nợ quá hạn đã giảm còn mức 0,2%. Từ khi thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW, nguồn vốn ủy thác qua tổ chức Đoàn tăng thêm 30.250 tỷ đồng (+313%), tỷ lệ tổ viên tham gia gửi tiền tăng từ 67% lên 99%; tiền gửi tiết kiệm tăng thêm 1.848 tỷ đồng (+586%)… Từ nguồn vốn vay ưu đãi, nhiều hộ đoàn viên thanh niên thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo có điều kiện lập nghiệp, phát triển sản xuất kinh doanh để từng bước nâng cao thu nhập. Không chỉ vậy việc phát huy sức trẻ sáng tạo trong lao động sản xuất nhiều đoàn viên thanh niên mạnh dạn tìm tòi, thử nghiệm những mô hình kinh tế mới, từ đó phát triển mô hình sản xuất nhỏ lẻ thành các trang trại quy mô lớn góp phần giải quyết việc làm cho nhiều đoàn viên thanh niên tại địa phương. Nguồn vốn tín dụng ưu đãi chính sách xã hội ngày càng đi vào thực tiễn đời sống, hỗ trợ cho các mô hình của đoàn viên thanh niên phát triển kinh tế thành công, giúp hàng nghìn thanh niên có cơ hội thể hiện khả năng sáng tạo, làm giàu cho bản thân, giúp ích cộng đồng xã hội, tạo hiệu ứng, lan tỏa trong đoàn viên, thanh niên trên cả nước.

Sau hơn 20 năm thực hiện Nghị định số 78-NĐ/CP của Chính phủ về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, đặc biệt sau 9 năm triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW cho thấy, các cấp bộ Đoàn đã có nhận thức rõ hơn về vai trò vị trí của hoạt động tín dụng chính sách xã hội trong việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội. Có thể khẳng định, tín dụng chính sách xã hội là điểm tựa giúp người dân, đoàn viên thanh niên khởi nghiệp, thoát nghèo bền vững, vươn lên làm giàu góp phần phát triển kinh tế, giải quyết việc làm cho lao động địa phương. Trong quá trình thực hiện ủy thác vốn vay của NHCSXH, cán bộ Đoàn đã kịp thời nắm bắt được tâm tư nguyện vọng của hội viên, đoàn viên thanh niên, từ đó, phối hợp cùng với cán bộ NHCSXH tư vấn hướng dẫn hỗ trợ. Nhiều hội viên, thanh niên nông thôn đã vươn lên trở thành tấm gương sáng trong phong trào phát triển kinh tế tại địa phương, góp phần thu hút các hội viên, đoàn viên ngày càng gắn kết với tổ chức Đoàn, đưa công tác đoàn và phong trào thanh thiếu niên ngày càng càng đi vào thực chất, góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết của Đảng về an sinh xã hội.

TS. Ngô Văn Cương 

Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đoàn