Trang chủ» Đào tạo và NCKH» Nghiên cứu - Trao đổi» 

Phát huy vai trò của tín dụng chính sách xã hội trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

 

ThS. Trần Văn Tiên

 Giám đốc Chi nhánh NHCSXH TP. Hồ Chí Minh


                                                                                                                                                                                                                                                   
1. Đặt vấn đề:
Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương đầu tiên trong cả nước khởi xướng và thực hiện Chương trình Xóa đói giảm nghèo, nay là Chương trình Mục tiêu quốc gia (CTMTQG) về Giảm nghèo bền vững và cũng là địa phương tiên phong nghiên cứu, xác định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2012 - 2015 để áp dụng cho Thành phố từ năm 2016 đến nay.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện CTMTQG về Giảm nghèo bền vững vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc như: một số cấp ủy, chính quyền, sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội (CT-XH) ở cơ sở còn chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động tín dụng chính sách xã hội (TDCSXH), chưa xem đây là giải pháp hữu hiệu để thực hiện Chương trình giảm nghèo bền vững và bảo đảm an sinh xã hội. Mặt khác, do ảnh hưởng nặng nề của tình hình kinh tế thế giới, tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 gây ra, làm đứt gãy nguồn cung dẫn đến đời sống của người nghèo và các đối tượng chính sách gặp không ít khó khăn, tình trạng hộ vay bỏ đi khỏi nơi cư trú có chiều hướng gia tăng, việc thu hồi nguồn vốn cho vay chậm, làm ảnh hưởng đến chất lượng TDCSXH.
Trong bối cảnh như vậy, nhóm tác giả đã tập trung tìm hiểu, phân tích, đánh giá những kết quả đã đạt được cũng như những điểm còn tồn tại, hạn chế và đưa ra một số giải pháp phát huy vai trò của tín dụng chính sách xã hội trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
2. Thực trạng vai trò của tín dụng chính sách xã hội trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh
Tín dụng chính sách xã hội là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và đặc biệt là một kênh tạo thêm xung lực cho công cuộc giảm nghèo bền vững, đảm bảo công bằng, bình đẳng trong xã hội. Trong thời gian qua, TDCSXH đã tạo điều kiện để hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác có vốn SXKD, cải thiện cuộc sống, vươn lên thoát nghèo bền vững; đồng thời, góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội, ổn định an ninh - chính trị, xây dựng nông thôn mới, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước trên địa bàn Thành phố. Để có cái nhìn khách quan, đánh giá sát hơn vai trò của TDCSXH trong việc thực hiện CTMTQG về giảm nghèo bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhóm tác giả đã tiến hành phân tích dữ liệu sơ cấp thông qua kết quả khảo sát 970 phiếu tại địa bàn 16 quận, huyện và thành phố Thủ Đức đối với 07 nhóm đối tượng là Chủ tịch UBND cấp xã, Hội đoàn thể nhận ủy thác các cấp, Trưởng khu phố/ấp, Ban quản lý Tổ Tiết kiệm và vay vốn (TK&VV), Cán bộ làm công tác giảm nghèo, khách hàng vay vốn và cán bộ NHCSXH. Kết quả nghiên cứu cho thấy:
- TDCSXH thông qua chi nhánh NHCSXH Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp các gia đình hộ nghèo, hộ cận nghèo vươn lên thoát nghèo, cải thiện cuộc sống, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo trên địa bàn Thành phố. Đầu năm 2021, Thành phố có 37.772 hộ nghèo và 20.247 hộ cận nghèo theo tiêu chí của Thành phố, đến cuối năm 2024 số hộ nghèo còn lại là 1.301 hộ và hộ cận nghèo còn lại là 9.015 hộ, giảm đến 36.471 hộ nghèo và 11.232 hộ cận nghèo.
Trong giai đoạn 2021 - 2024 có 26.056 hộ nghèo được vay vốn TDCSXH đã thoát nghèo, chiếm tỷ lệ 71,4% hộ thoát nghèo được cấp có thẩm quyền công nhận; 14.171 hộ cận nghèo được vay vốn TDCSXH đã thoát cận nghèo, chiếm tỷ lệ 91,1% hộ thoát cận nghèo được cấp có thẩm quyền công nhận. Tỷ lệ hộ thoát nghèo, thoát cận nghèo nhờ vay vốn NHCSXH chiếm hơn 77% cho thấy vai trò quan trọng của vốn TDCSXH trong công tác giảm nghèo trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
- Số lượng các mô hình, dự án giảm nghèo được triển khai từ nguồn vốn TDCSXH trên địa bàn tăng lên qua các năm. Số lượng các mô hình, dự án giảm nghèo tính đến năm 2024 là khoảng hơn 100 mô hình, tăng gấp hơn 1,5 lần so với năm 2021. Tỷ lệ dự án, mô hình được triển khai từ nguồn vốn TDCSXH so với tổng số dự án (được triển khai từ tất cả các nguồn vốn) là 45/100, chiếm khoảng 45% các dự án được thực hiện trên địa bàn nhiều xã, phường, quận, huyện và thành phố Thủ Đức. Các quận, huyện, thành phố Thủ Đức đã triển khai thực hiện dự án theo quy trình, tiến hành họp dân, lập danh sách đối tượng tham gia dự án và hoàn thiện hồ sơ, có sự cam kết của người dân khi tham gia dự án. Dự án đã tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương cung ứng cho người dân phương tiện sinh kế, cây giống, con giống, kỹ thuật và kinh nghiệm sản xuất canh tác,… góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, tăng thu nhập và nâng cao đời sống cho người dân, nhằm thể chế hóa cơ chế hỗ trợ trọn gói, tối đa hóa nguồn lực hỗ trợ hộ nghèo tại cấp xã để đảm bảo giảm nghèo bền vững, hạn chế tư tưởng trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.
- Số lượng hộ nghèo được đào tạo nghề và số lao động được tạo việc làm cũng đã được tăng lên. Số lượng hộ nghèo được đào tạo nghề nhờ vay vốn TDCSXH tăng từ 135 hộ năm 2021 lên 1.015 hộ năm 2024. Tổng số lượng hộ nghèo được đào tạo nghề nhờ vay vốn TDCSXH qua 04 năm là 2.820 hộ, chiếm 66,3% trong tổng số 4.252 lao động được đào tạo nghề trong CTMTQG về giảm nghèo bền vững, cho thấy vốn TDCSXH giữ vai trò quan trọng trong chính sách về đào tạo và giải quyết việc làm.
Năm 2024, số lượng lao động được tạo việc làm từ vốn TDCSXH là 54.194 lao động, tăng gấp 1,9 lần so với năm 2021. Bên cạnh đó, doanh số cho vay giải quyết việc làm trong năm 2024 đạt hơn 3.801 tỷ đồng, tăng 2.296 tỷ đồng (tăng gấp hơn 1,5 lần) so với năm 2021. Điều này cho thấy nguồn vốn TDCSXH đóng vai trò to lớn cho người lao động có nhu cầu việc làm tại địa phương.
- Thông qua nguồn vốn TDCSXH, lĩnh vực giáo dục, y tế và điều kiện sống của người dân cũng đã được cải thiện đáng kể. Trong 4 năm (2021 - 2024), nguồn vốn TDCSXH giải ngân qua NHCSXH đã giúp 2.674 HSSV được hỗ trợ vay vốn, với doanh số cho vay đạt 75.412 triệu đồng.
Tác động của TDCSXH đến y tế được thể hiện chủ yếu qua tiêu chí số lượng hộ nghèo và hộ cận nghèo được vay vốn để chữa bệnh. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2021 - 2024 không có phát sinh trường hợp hộ nghèo và cận nghèo nào vay vốn để chữa bệnh, do 100% các hộ nghèo và hộ cận nghèo được hỗ trợ BHYT theo quy định. Trên cơ sở này, nhóm nghiên cứu cho rằng, TDCSXH tác động đến y tế gần như không đáng kể mà tác động của TDCSXH đến y tế được truyền dẫn gián tiếp thông qua cải thiện thu nhập.
Trong giai đoạn 2021 - 2024, đã có 4.088 hộ nghèo, cận nghèo được vay vốn Chương trình hỗ trợ giảm nghèo của Thành phố để xây dựng hoặc sửa chữa nhà để ở, với số vốn vay ưu đãi đạt 254.759 triệu đồng. Số lượng và quy mô vốn hỗ trợ liên tục tăng qua các năm; năm 2022, doanh số cho vay tăng 16.239 triệu đồng so với năm 2021; năm 2023, doanh số cho vay tăng 15.071 triệu đồng so với năm 2022; năm 2024, doanh số cho vay tăng 97.264 triệu đồng so với năm 2023. Điều này vẫn cho thấy, người dân thu nhập thấp đã tiếp cận được nguồn vốn TDCSXH để có nơi an cư, lạc nghiệp. Đây cũng là một trong các tiêu chí góp phần vào công tác giảm nghèo bền vững của địa phương. Tuy nhiên, tương tự như các tiêu chí khác về y tế, giáo dục, các tác động của vốn TDCSXH đến vấn đề nhà ở còn khá khiêm tốn.
Trong những năm qua, chương trình tín dụng về thực hiện cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn góp phần cải thiện điều kiện sinh hoạt, nâng cao sức khỏe, chất lượng cuộc sống cho người dân, góp phần thực hiện tiêu chí điều kiện sống trong CTMTQG về giảm nghèo bền vững. Trong giai đoạn 2021 - 2024, nguồn vốn TDCSXH đã góp phần xây dựng, cải tạo, nâng cấp 33.294 công trình nước sạch ở khu vực 05 huyện ngoại thành của Thành phố.
3. Đánh giá vai trò của tín dụng chính sách xã hội trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh
3.1 Những mặt được
Thứ nhất, vốn TDCSXH đã được đầu tư đến 100% xã, phường, thị trấn và khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố, góp phần thực hiện CTMTQG về giảm nghèo bền vững. Chi nhánh NHCSXH Thành phố Hồ Chí Minh đã tập trung huy động được nguồn lực để cho vay đến các đối tượng thụ hưởng chính sách, các chương trình tín dụng ưu đãi của NHCSXH triển khai giúp người dân tiếp cận dễ dàng, đảm bảo hoàn thành 100% chỉ tiêu, kế hoạch tăng trưởng tín dụng được giao, tạo điều kiện giúp trên 262.800 lượt hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn được vay vốn, với doanh số cho vay trên 16.357 tỷ đồng (giai đoạn 2021-2024).
Thứ hai, tốc độ tăng trưởng dư nợ bình quân hằng năm đạt gần 19%. Hiện nay, trên 200.700 hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách đang còn dư nợ. Nhờ tiếp cận các chương trình tín dụng ưu đãi của NHCSXH, nhiều người nghèo và đối tượng chính sách được vay vốn, có điều kiện phát triển kinh tế để thoát nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo của Thành phố đã giảm dần qua các năm và TDCSXH đã góp phần thực hiện tốt việc đó.
Thứ ba, TDCSXH đã góp phần thực hiện những mục tiêu cơ bản nhất trong CTMTQG về giảm nghèo bền vững như giúp hộ nghèo vươn lên, tăng thu nhập, thoát khỏi nghèo; người dân với nhu cầu, mục đích của mình sẽ được tiếp cận các nhu cầu sinh hoạt cơ bản như nhà ở, giáo dục, NS&VSMT, nhiều hộ gia đình nhờ nguồn vốn TDCSXH được hỗ trợ xây nhà ở, công trình nước sạch và vệ sinh môi trường, giúp đời sống của họ bớt khó khăn, giảm bệnh tật… từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thứ tư, các chương trình TDCSXH của NHCSXH trên cơ sở chính sách của Đảng và Nhà nước đã được ban hành, thiết kế thành hệ thống chính sách đồng bộ, hỗ trợ đa chiều, giúp giải quyết những vấn đề căn bản, thiết yếu trong cuộc sống của người nghèo và các đối tượng chính sách khác; tác động làm tăng thu nhập, tiết kiệm, cải thiện điều kiện sống, nâng cao năng lực hộ vay, nâng cao năng lực cho phụ nữ và góp phần bình đẳng giới, hạn chế, đẩy lùi nạn cho vay nặng lãi; góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH theo định hướng của Đảng, Nhà nước, ổn định trật tự, an toàn xã hội, an ninh quốc phòng; tăng cường, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.
Thứ năm, với phương thức cho vay của NHCSXH chủ yếu thực hiện ủy thác một số nội dung công việc trong quy trình cho vay qua các tổ chức CT-XH (chiếm 99,9% tổng dư nợ), Hội đoàn thể nhận ủy thác, đặc biệt là ở cơ sở có điều kiện tập hợp củng cố, phát triển đoàn viên, hội viên; gắn kết cộng đồng dân cư thông qua hoạt động của các Tổ TK&VV. Công tác tuyên truyền, vận động cũng hiệu quả hơn, hoạt động đoàn, hội đã thu hút nhiều hơn sự quan tâm của người dân. Công tác phối hợp với NHCSXH trong việc triển khai các chương trình TDCSXH đã đi vào chiều sâu, chất lượng ủy thác, ủy nhiệm và chất lượng tín dụng được củng cố, nâng cao hơn; hiệu quả sử dụng vốn, thu nhập của đoàn viên, hội viên và các đối tượng thụ hưởng được nâng dần qua từng năm,… góp phần củng cố vững chắc hệ thống chính trị, tạo điều kiện cho các tổ chức CT-XH phát huy vai trò trong công tác giảm nghèo tại địa phương.
Thứ sáu, Cấp ủy, chính quyền các cấp đã nhận thức rõ hơn về vai trò, vị trí của TDCSXH trong việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo, giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội tại địa phương. Đồng thời, xác định nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động TDCSXH là nhiệm vụ trọng tâm trong chương trình, kế hoạch và hoạt động thường xuyên của cấp ủy, chính quyền địa phương; đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu trong việc chỉ đạo xây dựng thực hiện kế hoạch triển khai định kỳ hàng năm; đề xuất các cơ chế chính sách; ưu tiên bố trí nguồn lực; tăng cường quản lý vốn tín dụng đúng mục đích, hiệu quả, thường xuyên củng cố, nâng cao chất lượng TDCSXH trên địa bàn.
3.2 Những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân: Mặc dù, đã đạt được những kết quả khả quan, nhưng do vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định nên vai trò của TDCSXH chưa thực sự phát huy tối đa trong việc thực hiện CTMTQG về giảm nghèo bền vững trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, cụ thể như sau:
* Về phía NHCSXH
- Nguồn vốn để thực hiện một số chương trình TDCSXH còn hạn chế so với nhu cầu thực tế của người nghèo và các đối tượng chính sách, nhất là nguồn vốn cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm.
- Mức độ tiếp cận khách hàng còn hạn chế, đặc biệt là đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo. Mức cho vay của một số chương trình tín dụng còn thấp, chưa đáp ứng được nhu cầu của hộ vay có dự án sản xuất kinh doanh lớn; quy mô một số chương trình TDCSXH còn khiêm tốn và tác động đến hiệu quả giảm nghèo bền vững còn thấp; chất lượng tín dụng của một số chương trình chưa cao.
* Về phía hộ vay vốn
- Một bộ phận hộ nghèo, hộ cận nghèo chưa tiếp cận với nguồn vốn TDCSXH. Một số hộ vay vốn có năng lực sản xuất kinh doanh, năng lực quản lý tài chính và học vấn còn hạn chế, ý thức trả nợ chưa cao.
- Mức độ nhận thức của người dân đối với CTMTQG về giảm nghèo bền vững cũng như các chương trình TDCSXH còn chưa đầy đủ.
* Về phía các bên liên quan
- Các chương trình hỗ trợ giảm nghèo còn chồng chéo, làm giảm hiệu quả của nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội.
- Một số cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa quan tâm đúng mức về vị trí, vai trò của tín dụng chính sách xã hội.
4. Giải pháp phát huy vai trò của TDCSXH trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
Thứ nhất, nhóm giải pháp đối với chi nhánh NHCSXH TP Hồ Chí Minh
- Tăng cường công tác huy động nguồn vốn thực hiện TDCSXH: Tham mưu cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương thực hiện tốt chủ trương huy động các nguồn lực cho TDCSXH, quan tâm bổ sung tăng nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác hàng năm sang NHCSXH để đầu tư cho vay hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn;
- Đẩy mạnh công tác huy động vốn trong dân cư, tranh thủ tối đa nguồn vốn cân đối từ trung ương nhằm đảm bảo đáp ứng nhu cầu vay vốn của hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác;
- Củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng tại chi nhánh;
- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực hiện TDCSXH, thông qua việc chú trọng công tác tuyển dụng nhân sự, tăng cường công tác đào tạo, tập huấn cho cán bộ NHCSXH và các cán bộ kiêm nhiệm, phối hợp thực hiện TDCSXH;
- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát các khoản nợ vay và trong hoạt động giao dịch xã;
- Tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương;
- Tăng cường tuyên truyền phổ biến các chương trình TDCSXH đến hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác.
Thứ hai, nhóm giải pháp đối với Tổ TK&VV
- Thực hiện nghiêm túc việc bình xét cho vay;
- Tăng cường hoạt động tập huấn, nâng cao nghiệp vụ;
- Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá đối với hoạt động của Tổ TK&VV.
Thứ ba, nhóm giải pháp đối với các tổ chức Chính trị - xã hội nhận ủy thác
Thực hiện tốt các nội dung công việc nhận ủy thác với NHCSXH, làm cầu nối giữa ngân hàng với người dân, giúp ngân hàng thông tin các chính sách tín dụng ưu đãi đang thực hiện đến người dân.
Thứ tư, nhóm giải pháp đối với chính quyền địa phương
- Tích cực tham mưu Thành ủy, UBND Thành phố và cấp ủy, chính quyền cơ sở tiếp tục chỉ đạo triển khai thực hiện tốt nội dung Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 30 tháng 10 năm 2024 của Ban Bí thư về nâng cao hiệu quả của TDCSXH trong giai đoạn mới;
- Tiếp tục phát huy vai trò của Ban đại diện HĐQT NHCSXH các cấp;
- Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn thực hiện tốt việc điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có mức sống trung bình, để làm cơ sở thực hiện chính sách tín dụng và tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng được tiếp cận nguồn vốn TDCSXH kịp thời;
- Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền cơ sở, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đối với hoạt động TDCSXH;
- Chỉ đạo các ngành, các cơ quan chuyên môn phối hợp với NHCSXH triển khai thực hiện tốt các chương trình TDCSXH.
- Đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ theo hướng đồng bộ, hiện đại gắn với cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp; xây dựng nền nông nghiệp hàng hóa lớn, hiệu quả và có sức cạnh tranh cao, trọng tâm là phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao;
- Hỗ trợ hình thành, mở rộng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ đối với các sản phẩm chủ lực, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và thích ứng với biến đổi khí hậu;
- Chú trọng thu hút đầu tư, liên kết hợp tác phát triển sản xuất gắn với thu mua, chế biến, bảo quản, tiêu thụ bằng cách làm mới, có tính chiến lược với công nghệ ngày càng hiện đại, nâng cao chất lượng, giá trị các sản phẩm nông nghiệp.
Thứ năm, nhóm giải pháp đối với hộ vay
NHCSXH phối hợp với các Tổ TK&VV và các tổ chức hội, đoàn thể tại địa phương tổ chức các buổi tuyên truyền, hướng dẫn người dân về vay vốn TDCSXH, nhằm đảm bảo 100% người dân được biết và tiếp cận được với nguồn vốn TDCSXH. Định kỳ hàng năm, NHCSXH phối hợp với chính quyền địa phương khen thưởng, biểu dương những tấm gương thoát nghèo. Vận động, khuyến khích các hộ vay đã được vay vốn, các hộ vay đã thoát nghèo nhờ vay vốn TDCSXH tiếp tục tham gia vào các Tổ TK&VV.
Thứ sáu, nhóm giải pháp đối với đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo các cấp Thành phố Hồ Chí Minh
Thường trực Tổ Công tác về CTMTQG giảm nghèo bền vững trên địa bàn Thành phố tham mưu UBND Thành phố thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ về công tác giảm nghèo để cán bộ phụ trách lĩnh vực này tiếp thu kiến thức và các văn bản mới ban hành của Trung ương và của Thành phố để áp dụng vào việc rà soát, phân loại, đánh giá hộ nghèo, hộ cận nghèo chính xác. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu về giảm nghèo; chú trọng công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên, các tầng lớp nhân dân chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường, có ý chí, khát vọng vươn lên thoát nghèo bền vững. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo.
5. Đề xuất, kiến nghị
Đối với Hội sở chính NHCSXH:
- Tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện một số nội dung trọng tâm sau: Tăng cường công tác chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương tập trung ưu tiên nguồn lực, cải thiện cơ cấu nguồn vốn theo hướng ổn định, bền vững, tạo điều kiện để NHCSXH thực hiện hiệu quả hơn chính sách tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Xem xét ban hành cơ chế cho vay đối với hộ có mức sống trung bình; Nâng mức cho vay đối với học sinh, sinh viên phù hợp với mức tăng học phí và chi phí học tập của học sinh, sinh viên hiện nay. Cho phép kéo dài thời gian hộ gia đình được thụ hưởng chính sách tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo kể từ khi ra khỏi danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo lên tối đa là 5 năm. Tham mưu, đề xuất Chính phủ chỉ quy định cụ thể về đối tượng được vay vốn từ chương trình cho vay nhà ở xã hội, không khống chế quy định bắt buộc phải là mua, thuê mua nhà ở xã hội, cho phép người vay vốn có thể mua, thuê mua với bất kỳ loại hình về nhà ở nào phù hợp với nhu cầu và điều kiện của đối tượng thụ hưởng chính sách. Đồng thời nâng mức thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân và mức giảm trừ gia cảnh hiện nay để việc tiếp cận vốn từ chương trình cho vay nhà ở xã hội được thuận lợi và phù hợp thực tế cuộc sống xã hội.
- Tham mưu, đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 50/2010/QĐ-TTg ngày 28 tháng 7 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành cơ chế xử lý nợ bị rủi ro tại NHCSXH và Quyết định số 08/2021/QĐ-TTg ngày 11 tháng 3 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế xử lý nợ bị rủi ro tại NHCSXH ban hành kèm theo Quyết định số 50/2010/QĐ-TTg ngày 28 tháng 7 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ, nội dung: “Cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành quy định về xử lý nợ bị rủi ro đối với các trường hợp khoản vay thuộc nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH cho vay bị rủi ro do những nguyên nhân mang tính đặc thù của địa phương nhưng chưa có quy định để xử lý nợ”.
- Nâng mức cho vay và thời hạn cho vay tối đa, thực hiện linh hoạt hơn trong cho vay.
- Tiếp tục tăng cường nghiên cứu, triển khai các giải pháp công nghệ thông tin để đáp ứng triển khai các dịch vụ ngân hàng hiện đại; phát triển hệ thống công nghệ thông tin nhằm đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, hiện đại hóa ngành ngân hàng và phù hợp với hoạt động đặc thù của TDCSXH. Đặc biệt là cần đẩy nhanh số hóa quy trình cho vay và quản lý khoản vay, dần thay thế quy trình thực hiện thủ công, qua nhiều bước trung gian, trao đổi và lưu trữ thông tin thủ công qua giấy tờ qua hình thức dữ liệu số với quy trình được số hóa giúp thuận lợi và nhanh chóng trong quá trình thực hiện TDCSXH.
Đối với cấp ủy đảng, chính quyền các cấp tại TP. Hồ Chí Minh
- Cấp ủy, Chính quyền địa phương các cấp chỉ đạo, tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 30 tháng 10 năm 2024 của Ban Bí thư về nâng cao hiệu quả của TDCSXH trong giai đoạn mới trên địa bàn Thành phố nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền các cấp, tạo được sự thống nhất trong nhận thức và hành động, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong triển khai TDCSXH.
- Hội đồng nhân dân và UBND Thành phố tiếp tục cân đối nguồn vốn ngân sách, bố trí đủ nguồn lực để thực hiện các chương trình TDCSXH, bảo đảm hoạt động NHCSXH được ổn định, bền vững và thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu, an sinh xã hội của Thành phố; hằng năm, tiếp tục dành một phần nguồn vốn từ ngân sách Thành phố ủy thác sang NHCSXH cho vay trên cơ sở khảo sát, lập kế hoạch vốn hằng năm theo quy định của Thành phố.
- Thường trực Tổ Công tác về CTMTQG giảm nghèo bền vững trên địa bàn Thành phố chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan thực hiện rà soát, tham mưu trình Hội đồng nhân dân, UBND Thành phố xây dựng và ban hành chính sách tín dụng ưu đãi, đảm bảo các đối tượng thụ hưởng theo quy định của Thành phố đều được vay vốn khi có nhu cầu, phù hợp với tình hình thực tế của Thành phố, như sau:
+ Chương trình cho vay hỗ trợ giảm nghèo của Thành phố: kéo dài thời gian hộ mới thoát nghèo được vay vốn. Bổ sung đối tượng học sinh, sinh viên thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có mức sống trung bình (thu nhập trung bình) theo quy định của Thành phố được vay vốn.
+ Mở rộng đối tượng cho vay đến tất cả người lao động, doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn để tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm (kể cả ngoài hộ gia đình), để duy trì hoặc thu hút thêm lao động vào làm việc ổn định được vay vốn từ chương trình cho vay giải quyết việc làm của Thành phố.
+ Nghiên cứu bố trí nguồn vốn địa phương ủy thác sang chi nhánh NHCSXH Thành phố thực hiện hỗ trợ cho lao động làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn Thành phố được vay vốn với lãi suất ưu đãi.
- Đôn đốc UBND cấp xã kiện toàn thành viên Ban Quản lý các Chương trình mục tiêu quốc gia cấp xã. Cấp ủy, chính quyền quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành và tổ chức CT-XH phối hợp hiệu quả trong công tác thống kê, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, tạo điều kiện cho các hộ tiếp cận vốn. Mặt khác, phối hợp chặt chẽ với NHCSXH trong việc nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng, thực hiện tốt công tác bình xét cho vay, đảm bảo khách quan, minh bạch, đúng đối tượng. Hỗ trợ, giúp đỡ người dân phát triển sản xuất, mở các lớp tập huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, hỗ trợ tìm kiếm đầu ra ổn định cho người dân. Phối hợp với các trung tâm giáo dục nghề, các trường đại học, cao đẳng, NHCSXH, các trung tâm khuyến nông - khuyến lâm - khuyến ngư tổ chức các chương trình định hướng nghề, hướng dẫn bà con chuyển đổi ngành nghề, đa dạng ngành nghề nhằm hạn chế các rủi ro do thiên tai, dịch bệnh mang lại cho sản xuất nông nghiệp. Vận động người dân đưa trẻ đến trường và hoàn thành các chương trình phổ cập giáo dục.
- Trong quá trình cho vay vốn, NHCSXH phối hợp với chính quyền địa phương tư vấn cho người dân về việc sử dụng vốn hiệu quả, hỗ trợ bà con về kỹ thuật sản xuất, kiến thức làm ăn có hiệu quả… để từ đó, người dân sử dụng vốn đúng mục đích, hiệu quả, giảm tình trạng trông chờ, ỷ lại, nâng cao thu nhập và thoát nghèo bền vững.
- Quan tâm đến nhu cầu vay vốn của hộ gia đình, đặc biệt là các hộ DTTS. Chính quyền địa phương định kỳ tiến hành khảo sát địa bàn dân cư, đặc biệt là người DTTS; từ đó, phát hiện các đối tượng cần nhận được sự quan tâm, hỗ trợ hơn nữa để thoát nghèo bền vững. Qua quá trình khảo sát, cũng xác định được nhu cầu, cũng như các đặc điểm của từng khu vực, từ đó xác định được các cách thức hỗ trợ phù hợp (cho vay vốn, cho vay cây giống, con giống…).
- Tạo môi trường sản xuất, kinh doanh thuận lợi nhằm thu hút doanh nghiệp, giúp tăng quy mô thị trường, cơ hội việc làm và nguồn thu ngân sách nhà nước. Để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào Thành phố Hồ Chí Minh, chính quyền địa phương các cấp cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông để giảm tình trạng ùn tắt, tăng cường lưu thông hàng hóa, dịch vụ.
- Đẩy mạnh truyền thông nâng cao ý thức thoát nghèo, giúp thay đổi nhận thức, từ đó thúc đẩy hành động tích cực của các hộ gia đình hướng tới cải thiện điều kiện sống. Xây dựng các chính sách trong CTMTQG về giảm nghèo bền vững của Thành phố cần được tính toán và cân nhắc đến các biến cố như thiên tai, dịch bệnh, suy thoái kinh tế,…nhằm hỗ trợ người nghèo có “tấm khiên” vững chắc hơn trước những nguy cơ, điển hình như dịch Covid-19 vừa qua.
Cùng với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, với sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp đối với tín dụng chính sách xã hội trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhóm nghiên cứu tin tưởng và hy vọng rằng việc triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp nói trên sẽ góp một phần không nhỏ trong tổng thể các giải pháp nhằm nâng cao hoạt động tín dụng chính sách đối với CTMTQG về giảm nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội và nâng cao đời sống nhân dân trên địa bàn. Xây dựng và phát triển chi nhánh NHCSXH Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng ổn định, bền vững, đủ năng lực bảo đảm thực hiện tốt tín dụng chính sách xã hội của Nhà nước; đồng thời, phát triển các sản phẩm dịch vụ, hỗ trợ có hiệu quả hơn nữa cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn Thành phố.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban Chấp hành Trung ương (2014, 2021, 2024), Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22 tháng 11 năm 2014 Chỉ thị của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, Kết luận số 06-KL/TW ngày 10 tháng 6 năm 2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 30 tháng 10 năm 2024 về nâng cao hiệu quả của tín dụng chính sách xã hội trong giai đoạn mới.
2. Bộ Chính trị (2022), Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30 tháng 12 năm 2022 về về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet-so-31-nq-tw-cua-bo-chinh-tri-ve-phat-trien-tphcm-119230102214718968.htm.
3. Https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/ban-chap-hanh-trung-uong-dang/dai-hoi-dang/lan-thu-xiii/chien-luoc-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-10-nam-2021-2030-3735.
4. Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh (2024), Chỉ thị số 32-CT/TU ngày 21 tháng 3 năm 2024 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
5. Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2020, 2024), Nghị quyết số 13/2020/NQ-HĐND ngày 09/12/2020 về Chương trình giảm nghèo bền vững Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2025, Nghị quyết số 15/2024/NQ-HĐND ngày 16 tháng 7 năm 2024 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 13/2020/NQ-HĐND ngày 09/12/2020 về Chương trình giảm nghèo bền vững Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2025.